Artemisia dracunculus
Artemisia dracunculus
- norsk: fransk estragon
- dansk: fransk estragon, esdragon
- svensk: fransk dragon, esdragon, estragon, kejsarsallat
- engelsk: French tarragon, true tarragon, dragon´s wort, dragon herb
- tysk: Estragon, Deutscher Estragon
- fransk: estragon, herbe dragon, armoise âcre
Artemisia dracunculus subsp. dracunculoides, russisk estragon, er den utgåva av estragon som finst i urtehagen.
Den vert òg kalla Artemisia dracunculus "inodora", utan lukt.
- Asteraceae (Compositae), korgplantefamilien.
- Brukte plantedeler: blad, unge toppar.
- Bruk: krydder / medisinplante.
- Ikkje klassifisert som legemiddel i legemiddelverkets urteliste.
Det vert skilt mellom to sortar estragon som begge er fleirårige og som truleg har same utspring: fransk estragon og russisk estragon. Stundom vert desse typene definerte som eigne artar, og då har russisk estragon fått det vitskaplege namnet Artemisia dracunculus subsp. dracunculoides medan fransk estragon skal heita Artemisia dracunculus.
Når det gjeld utsjånad er det vanskeleg å skilja desse to typene, men lukt og smak er ulik, og det er berre fransk estragon som har særleg verdi som krydderurt, sjølv om den russiske skal få betre kryddersmak di eldre planta blir. Elles vil nok eigenskapane vera tilnærma identiske.
Russisk estragon veks kraftig og kan formeirast med frø.
Den har ein bitrare og ikkje så aromatisk smak som den franske som har ein mykje finare og meir karakteristisk aroma. Men den franske er meir kravstor og har ein svakare vekst. Dessutan kan han berre formeirast med stiklingar eller ved rotdeling.
Eigenskapar etter tradisjonen
Er appetittskapande og matmeltingstimulerande, mildt urin- og menstruasjonsdrivande, febersenkande. Virkar svakt roande og søvndyssande, men er generelt stimulerande for organismen på grunn av innhald av viktige vitamin og mineral, m.o.a. vitamin A og C og jod.
Mrs. Grieve uttrykkjer det slik, estragon er ein god og trufast ven for hovud, hjarta og lever. Culpeper ( 1616-1654) fortel at eit infus, uttrekk av unge toppar aukar urinmengda og varsamt stimulerar menstruasjonen.
Rotavkok skulle kunna driva ut innvollsparasittar.
Rotavkok vart òg brukt ved hoggormbit. Dei gamle romarane meinte at ein var verna mot ormebit om ein gjekk rundt med ein kvist estragon på seg.
Utvortes
Når ein la rota av estragon mot ei vond tann, lindra det verken.
Om ein togg friske blad skulle dei kurera både tannverk og hikke.
Knuste, friske blad vart brukte på insektsstikk.
Om ein tygg friske blad skal det døyva svoltkjensla.
I middelalderen la mange pilegrimar estragon i skorne i von om å få mot og styrke til den lange vandringa.
Fransk estragon gjev smak til sauce bérnaise og sauce verte.
NB! Estragon bør brukast med stor varsemd av gravide!
Litteratur
- Atha, Antony: Prismas stora örtabok, Stockholm, Bokförlaget Prisma, 2002. ISBN 91-518-3966-0
- Bergenström, Anna: Annas örtagård, Stockholm, Bonnier Alba, 1995. ISBN 91-34-51345-0
- Biggs, McVicar & Flowerdew: The complete book of vegetables, herbs & fruit ISBN 1-85626-571-4
- Chevallier, Andrew: Damms store bok om medisinske urter, Oslo, N.W.Damm & Søn, 2003. ISBN 82-496-01-58-0
- Christophersen, Ansof Wyller: I Ansofs urtehage, Oslo, Gyldendal Norsk Forlag A/S, 1988. ISBN 82-05-17660-4
- Corneliuson, Jens: Växternas namn, stockholm, Wahlström & Widstrand, 2000. ISBN 91-46-17679-9
- Culpeper´s Complete Herbal, London, W. Foulsham & Co. Ltd. ISBN 0-572-00203-3
- Fægri, Knut: Krydder på kjøkkenet og i verdenshistorien, Oslo, J.W.Cappelen Forlag AS, 1966.
- Grieve, mrs.M: A modern herbal 1931, rev. ed. 1973, Merchant Book Company Ltd, Surrey. ISBN 1-904779-01-8
- Lid, Dagny Tande og Johannes: Norsk flora, Oslo, Det norske samlaget, 7. utg. 2007. ISBN 978-82-521-6029-1
- Ljungquist, Kerstin: Nyttans växter, Dals Rostok, Calluna Förlag, 2006. ISBN 91-631-7128-7
- McVicar, J.: Damms store bok om urter, N.W.Damm & Søn A/S, 2003. ISBN 82-04-09266-0
- McVicar, J.: Den store boken om urter for kropp og sjel, Oslo, Hilt & Hansteen AS, 2002. ISBN 82-7413-350-1
- Olesen, Anemette: Krydderurter i hagen, Oslo, J.W.Cappelens Forlag AS, 2006. ISBN 82-02-25035-6
- Olesen, Anemette: Lægeplanter Fortæller Historie, Forlaget Kongsvang, 1994. ISBN 87-984854-8-2
- Royal Horticultural Society: Enclycopedia of herbs, London, 2008. ISBN 978-1-4053-3238-5
Du bør aldri bruka informasjon frå Internett, inkludert Famasihistorie.com, som einaste kjelde til avgjerder eller tiltak i helsemessige spørsmål. Ved legemiddelspørsmål bør du konsultera apotek eller lege, ved helsespørsmål relevant autorisert helsepersonell, og ved dyresjukdom bør du kontakta veterinær. Bruk aldri reseptbelagte legemiddel utan råd frå lege! Søk råd på apoteket ved bruk av reseptfrie legemiddel og naturmiddel, spesielt om du også brukar reseptpliktige medikament. Bruk av fleire legemiddel samtidig kan ha utilsikta effekt.
Achillea millefolium · Aconitum napellus · Agrimonia eupatoria · Alchemilla vulgaris · Allium cepa var. viviparum · Allium fistulosum · Allium porrum · Allium schoenoprasum · Allium ursinum · Allium victorialis · Althaea officinalis · Anethum graveolens · Angelica archangelica · Armoracia rusticana · Artemisia abrotanum · Artemisia absinthium · Artemisia dracunculus · Asparagus officinalis · Calendula officinalis · Centaurea montana · Chenopodium bonus-henricus · Colchicum autumnale · Echinacea purpurea · Hemerocallis lilioasphodelus · Hyssopus officinalis · Iris pseudacorus · Lavandula officinalis · Ledum palustre · Leonurus cardiaca · Malva sylvestris · Melissa officinalis · Mentha spicata · Meum athamanticum · Myrrhis odorata · Origanum vulgare · Petroselinum crispum · Peucedanum ostruthium · Plantago major · Polemonium caeruleum · Pulmonaria officinalis · Ranunculus aconitifolius · Salvia officinalis · Sambucus nigra · Saponaria officinalis · Sedum rosea · Sempervivum tectorum · Veratrum album · Veronica officinalis