Artemisia absinthium
Artemisia absinthium
Absínthium, truleg frå gresk absinthos, bittert men helsesamt
- norsk / dansk / islandsk: malurt, betyr møllurt
- svensk: malørt, vermut, gråbonde
- engelsk: wormwood, absinthe, warmot, wermuth
- tysk: Wermutkraut, Absinth, Magenkraut
- fransk: grande absinthe, absinthe, herbe d´absinthe
- Asteraceae (Compositae) korgplantefamilien, fleirårig.
- Gammal klosterplante.
- Brukte plantedeler: blad, toppar med blomster.
- Bruk: krydder / medisin
- Klassifisert som legemiddel i legemiddelverkets urteliste
- Skal ha vore brukt i lepra-medisinsk behandling.
Eigenskapar etter tradisjonen
Aromatisk bitter, appetittvekkjande, galle- og menstruasjonsstimulerande, desinfiserande, betennelseshemmande, krampeløysande, mildt antidepressiv. Tidlegare vanleg brukt til å "fordrive børne-, spole- og bændelorm". Vermut kjem av vermis, orm.
Hildegard von Bingen (1098-1179) gav råd om uttrekk av malurt, omsett frå tysk: Drikk dette fastande frå mai til oktober kvar tredje dag, og det vil undertrykkja melankolien i deg, gjer augo dine klåre, styrkjer hjarta og hindrar at lungene vert sjuke. Det varmar magen, reinsar det indre og legg til rette for god fordøying.
Overlege Danielsen nemner Extractum Absinthii i boka frå 1847 som aktuell i samband med leprabehandling.
Utvortes
På skrammer, insektstikk, lus og skabb, hudkløe og såre musklar. Avskrekkande på møll og andre insekt. NB! Do-bukettar. Arvidh Manson skriv i 1628: Malörta vatten dödar löss i huvudet och flatlöss med, om man tvättar huvudet eller annorstädes som det behöves där med.
Skulle òg hjelpe mot lystens begjær.
Vart brukt i absint, saman med kvann, anis og merian. Framleis brukt i vermut og martini.
NB! GIFTIG VED OVERDRIVEN BRUK! IKKJE TIL GRAVIDE, KAN FRAMKALLA ABORT!
Litteratur
- Atha, Antony: Prismas stora örtabok, Stockholm, Bokförlaget Prisma, 2002. ISBN 91-518-3966-0
- Chevallier, Andrew: Damms store bok om medisinske urter, Oslo, N.W.Damm & Søn, 2003. ISBN 82-496-01-58-0
- Christophersen, Ansof Wyller: I Ansofs urtehage, Oslo, Gyldendal Norsk Forlag A/S, 1988. ISBN 82-05-17660-4
- Corneliuson, Jens: Växternas namn, Stockholm, Wahlstrøm & Widstrand, 2ooo. ISBN 91-46-17679-9
- Danielsen, D.C. & Boeck, C.W.: Om spedalskhed, Christiania, Chr. Grøndahls trykkeri 1847.
- Forlaget Det Beste: Våre medisinske planter, Oslo, Det Beste A/S, 1984. ISBN 82-7010-156-7
- Grieve, mrs. M: A modern herbal 1931, rev. ed. 1973, Merchant Book Company Ltd, Surrey. ISBN 1-904779-01-8
- Høeg, Ove Arbo: Planter og tradisjon, Oslo, Universtitetsforlaget, 1976. ISBN 82-00-08930-4
- Lid, Dagny Tande og Johannes: Norsk flora, Oslo, Det norske samlaget, 7. utg. 2007. ISBN 978-82-521-6029-1
- Manson, Arvidh: En myckit nyttigh Örta-Book, Stockholm, Bokförlaget Rediviva, 1998. ISBN 91-7120-201-3
- McVicar, Jekka: Damms store bok om urter, N.W.Damm & Søn A/S, 2003. ISBN 82-04-09266-0
- McVicar, Jekka: Den store boken om urter for kropp og sjel, Oslo, Hilt & Hansteen, 2002. ISBN 82-7413-350-1
- National Geographic Society: Desk reference to nature´s medicine, Washington D.C. ISBN 0-7922-3666-1
- Nielsen, Harald: Lægeplanter og trolddomsurter, København, Politikens forlag, 1976. ISBN 87-567-2665-1
- Olesen, Anemette: Danske Klosterurter, Aschehoug Dansk Forlag A/S, 2001. ISBN 87-11-16243-0
- Olesen, Anemette: Lægeplanter Fortæller Historie, Forlaget Kongsvang, 1994. ISBN 87-984854-8-2
- Pahlow, Apotheker M.: Das grosse Buch der Heilpflanzen, Gräfe & Unzer Verlag, 2001. ISBN 3-8289-1839-5
- Royal Horticultural Society: Enclycopedia of herbs, Dorling Kindersley Ltd. 2008. ISBN 978-1-4053-3238-5
- Tobyn, Denham, Whitelegg: The Western Herbal tradition, 2011. ISBN 978-0-443-10344-5
Eksterne lenkjer
Du bør aldri bruka informasjon frå Internett, inkludert Famasihistorie.com, som einaste kjelde til avgjerder eller tiltak i helsemessige spørsmål. Ved legemiddelspørsmål bør du konsultera apotek eller lege, ved helsespørsmål relevant autorisert helsepersonell, og ved dyresjukdom bør du kontakta veterinær. Bruk aldri reseptbelagte legemiddel utan råd frå lege! Søk råd på apoteket ved bruk av reseptfrie legemiddel og naturmiddel, spesielt om du også brukar reseptpliktige medikament. Bruk av fleire legemiddel samtidig kan ha utilsikta effekt.
Achillea millefolium · Aconitum napellus · Agrimonia eupatoria · Alchemilla vulgaris · Allium cepa var. viviparum · Allium fistulosum · Allium porrum · Allium schoenoprasum · Allium ursinum · Allium victorialis · Althaea officinalis · Anethum graveolens · Angelica archangelica · Armoracia rusticana · Artemisia abrotanum · Artemisia absinthium · Artemisia dracunculus · Asparagus officinalis · Calendula officinalis · Centaurea montana · Chenopodium bonus-henricus · Colchicum autumnale · Echinacea purpurea · Hemerocallis lilioasphodelus · Hyssopus officinalis · Iris pseudacorus · Lavandula officinalis · Ledum palustre · Leonurus cardiaca · Malva sylvestris · Melissa officinalis · Mentha spicata · Meum athamanticum · Myrrhis odorata · Origanum vulgare · Petroselinum crispum · Peucedanum ostruthium · Plantago major · Polemonium caeruleum · Pulmonaria officinalis · Ranunculus aconitifolius · Salvia officinalis · Sambucus nigra · Saponaria officinalis · Sedum rosea · Sempervivum tectorum · Veratrum album · Veronica officinalis